Fatura türleri nelerdir?

Alışveriş sonrasında ödemenin tahsil edilebilmesi adına satıcı tarafından alıcıya kesilen ve düzenlenen yasal ve ticari belgeye fatura denir.  Birden fazla çeşidi bulunan fatura türleri iş yeri ve işlem neticesine bağlı olarak değişim gösterir. İşlem amacı vergilendirme, ödeme zamanı ve gönderim yöntemine bağlı olarak fatura çeşitleri çeşitlilik gösterir. İşlem amacına bağlı olarak faturayı çeşitleri 4 çeşitte yer alır. Fatura türleri işlem amacına, vergilendirme, ödeme zamanına, gönderim yöntemine bağlı olarak 4 gruba ayrılır. Alıcı ve satıcı arasındaki güvenilir alışverişi sağlar. İşlem amacına bağlı olarak düzenlenen fatura türleri şu şekilde sıralanır:

• Satış faturası,

• İrsaliye faturası,

• Proforma faturası,

• İade faturası.

Satış Sonrası Fatura

Satış işlemi gerçekleştirdikten sonra bu fatura belgelenir. Belgelenmesi ve yasallaştırma sisteminde müşterilere sunulan belgelere satış faturası adı verilir. Satış faturasında yer alması gereken bilgiler değişim gösterir. Satış faturası üzerinde bulunması gereken bilgiler şu şekilde yer alır:

• Faturanın üzerinde yer alan düzenlenme tarihi,

• Seri ve sıra numarasına ait bilgiler,

• Firmanın adresi ticari unvanı, vergi dairesi ve bağlı olduğu hesap numarası,

• Alıcının adresi, ticari unvanı, vergi dairesi ve sahip olduğu hesap numarası,

• Satın alınan ürün ya da hizmetin adı, miktarı, fiyatı, tutarı ve teslim edilen tarih.

İrsaliye Fatura

Satın alınan ürün ya da hizmetin alıcıya gönderilmesi sırasında gönderim irsaliyesi ve fatura ayrı belge olarak hazırlanır. Ayrı ayrı doküman çıkarmak yerine düzenlenen belgelere irsaliye fatura adı verilir. İrsaliye fatura ayrı ayrı belgelerin fazlalığından alıcı ve satıcıyı kurtarır. İrsaliye faturada bulunan bilgiler değişim gösterir. İrsaliye fatura üzerinde bulunması gereken bilgiler şu şekilde yer alır:

• Faturanın düzenlenme tarihi ve düzenlenen saat,

• Fatura üzerinde yer alan irsaliye fatura ibaresi,

• İrsaliye faturanın seri numarası ve sıra numarası bilgisi,

• Maliye Bakanlığı klişesi ya da noter tastik onayı,

• İrsaliye faturanın düzenlendiği firmanın adresi, ticari unvanı, bağlı olduğu vergi dairesi ve sahip olduğu hesap numarası,

• Satın alınan ürün ya da hizmetin adı, miktarı, fiyatı, tutarı,

• İrsaliyeli faturayı düzenleyen kişinin ya da firmanın imzası.

Proforma Fatura

Satılan ürün ya da hizmetin ne kadar fiyat karşılığında satılmak istendiğinin satışı yapılıyormuş gibi alıcıya gönderilmesine denir. Proforma karşılığında ürün ya da hizmet ödemesi yapılmaz. Proforma fatura teklif ve ön fatura göstermelik fatura olarak yer alır. Mali yükümlülüğü bulunmayan fatura çeşitleri arasında bulunur. Proforma faturada yer alması gereken bilgiler değişim gösterir. Proforma faturada bulunması gereken bilgiler şu şekilde sıralanır:

• Proforma faturanın düzenlendiği tarih,

• Belgede yer alan proforma fatura ibaresi,

• Proforma fatura düzenleyen firmanın adresi, ticari unvanı, vergi dairesi ve sahip olduğu hesap numarası,

• Proforma faturanın gönderileceği adres, müşterinin ticari unvanı, vergi dairesi ve sahip olduğu hesap numarası,

• Sunulan ürün ya da hizmetin birim miktarı, fiyatı tutarı,

• Ödeme yöntemi,

• Hazırlanan proforma faturanın teslim edilme şekli,

• Ürün ya da hizmete ilişkin olarak sunulan paketleme özellikleri, kod, nitelikleri ve buna benzer detaylı bilgiler,

• Proforma faturayı düzenleyen kişinin ya da şirketin imzası. 

İade Faturası

Satıcı tarafından satılan ürünün alıcı tarafından satıcıya geri gönderilmesi ve geri verilmesi durumunda hazırlanan asıl amacın ürünün satıcının eline vardığını göstermek olan belgeye iade faturası adı verilir. İade faturasını kesmek için satış faturasına ihtiyaç duyulur. Satış fatura koçanı kullanılarak fatura düzenlenir. İade faturası için başka fatura koçanı bulunmaz. İade faturasında yer alan bilgiler değişim gösterir. İade faturasında bulunan bilgiler şu şekilde sıralanır:

• İade fatura ibaresi,

• Satış faturasında yer alan seri numarası ve satış tarihi,

• İade edilmek istenen ürünün adı, türü, miktarı, bedeli ve toplam satış fiyatı,

• Vergilendirmeye bağlı fatura türleri.

Tevkifatlı fatura

Ürün satın alınırken ürün ya da hizmet sonucunda hem satıcıya hem de alıcıya KDV tutarı yansıtılır. KDV tutarı belirli miktarda paylaşarak ödenir. Bu şekilde hazırlanan fatura türüne tevkifatlı fatura denir. Tevkifatlı fatura kesilirken şu noktaları belirlemeniz gerekir:

• Genel bütçeye dahil olan daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, köy teşkil eden birlikler, belediyeler,

• Döner sermayeye bağlı olarak yer alan kuruluşlar,

• Kanun ile birlikte kurulan ya da tüzel kişiliğe sahip emekli ve yardım sandıkları,

• Kamu kurumu niteliği taşıyan meslek kuruluşları,

• Kamu teşebbüsleri,

• Sanayi bölgesinde yer alan menkul kıymetler, vadeli işlem borsaları ve buna bağlı olarak düzenlenen tüm borsalar,

• Yarıdan fazla hissetse olan doğrudan sayılan idare kurum ve kuruluşlara ait olarak düzenlenen kurum, kuruluş ve işletmeler,

• İstanbul Menkul Kıymetler borsasında işlem gören şirketlerin tümü.

Tevkifat uygulanabilecek işlemler şu şekilde sıralanır:

• Yapım işleri ve yapım işlerine ilişkin olarak yer alan mimarlık mühendislik hizmetleri,

• Temizlik işleri, bahçe onarımı ve çevre bakımı,

• Özel güvenlik hizmetlerinin tümü,

• Denetim ve danışmanlık hizmeti,

• Bakım ve onarım,

• Yapı denetim,

• Demirbaş, taşıt makine gibi işlerin tamiratı,

• Yemek.

Ötv'li Fatura

Özel iletişim vergisi olarak da bilinen ÖTV Türkiye'de yer alan tüm mobil işletim hizmetlerine uygulanan vergi türü olarak yer alır. GSM aboneleri tarafından düzenli olarak ödenen ÖTV GSM operatörleri tarafından toplanır.

Stopaj Fatura

Kaynaktan kesilen gelir vergi türü olarak yer alan  stopaj vergisi serbest meslek ödemeleri, kira gibi gelirlere tabi olur. Serbest meslek makbuzu, gider, perakende satış belgeleri gibi makbuzlar fatura yerine geçer. Bu evrakların tümünde stopajlı fatura bulunur.

Ödeme Zamanına Bağlı Fatura Türleri

Ödeme zamanına bağlı olarak oluşturulan fatura türleri değişim gösterir. Ödeme zamanına bağlı olarak fatura türleri açık, kapalı olarak yer alır.

Açık fatura, vadeli satışlarda tercih edilen fatura türü olarak bulunur. Açık fatura kesimi yapılırken faturanın üst bölgesine imza atılması gerekir. Satılan mal ya da hizmetin faturasının kesildiği tarihte ücretin peşin olarak ödenmediğini gösteren fatura türü olarak yer alır. Açık fatura kesilen işlemlerde alıcının borcu var demek olur.

Kapalı fatura, satın alınan mal ya da hizmetin fatura kesildiği tarihte ücretinin peşin olarak ödendiğini gösterir. Kapalı faturada satıcının kaşe ve imzası faturanın alt kısmına konumlandırılır.

Gönderim Yöntemine Bağlı Olarak Fatura Türleri

Gönderim yöntemine bağlı olarak fatura türleri değişim gösterir. Gönderim yöntemine bağlı olarak fatura türlerinin şu şekilde yer alır:

• E fatura,

• E arşiv,

• Basılı fatura,

• Dijital fatura.

E fatura, mükellefler arasında alınır. E arşiv, e fatura gönderimi yapıldıktan sonra tarafların e fatura mükellefi olmaması durumunda hazırlanan dijital fatura türü olarak yer alır. Basılı fatura, ticari işletmelerde fatura kesme için yetkili matbaalarda dan alınan fatura çeşidi olarak bulunur. Dijital ortamda oluşturulan ve düzenlenen fatura türüne dijital fatura denir.

Mükellefi olmayan kişi ve kuruluşlara düzenlenen dijital fatura e arşiv fatura olarak yer alır. E arşiv fatura sisteminde farklı olarak faturaları oluşturulabilir, GİB üzerinden alıcısına ulaştırılmayan faturalar e arşiv faturayı doğrudan e posta ile göndermenizi sağlar. E mail adresi yoksa çıktı olarak alabilir, müşterinize faturayı gönderebilirsiniz.