Finansman gider kısıtlaması nedir?

Finansman gider kısıtlaması, 3 Şubat 2021 tarihli ve 3490 sayılı T.C. Cumhurbaşkanlığı kararı ile yürürlüğe giren bir uygulamadır. Kökenleri 2012 yılına kadar uzanan uygulama, işletme tarafından kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin belirli tutarların kanunen belirlenen oran dışında gider olarak yazılmasının önüne geçer. Finansman gider kısıtlaması, vergilendirme kalemlerine uygulanır. En önemli amacıysa vergi muafiyet makasının açılmamasıdır.

Finansman gider kısıtlaması kapsamına hangi mükellefler girer?

Finansman gider kısıtlaması, kurumlar vergisi mükellefi olup yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmeler hakkında uygulanır. Ancak finansman giderine dair kısıtlama kapsamına girenler yalnızca bu grup ile sınırlı değildir. Düzenleme, yabancı ve öz kaynaklar arasında kıyaslama gerektirdiğinden bilanço esasına tabi mükellefler için de geçerlidir. Uygulamanın kapsamı dışında tutulan kurum ve kuruluşlar ise şu şekilde sıralanabilir:

• 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu kapsamında faaliyet gösteren emeklilik şirketleri
• 5411 sayılı Bankacılık Kanunu kapsamında Türkiye’de kurularak faaliyette bulunan mevduat, katılım, yatırım ve kalkınma bankaları ile genel merkezi yurt dışında bulunan aynı nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubeleri/finansal holding şirketleri
• Faaliyete 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu kapsamında bulunan reasürans ve sigorta şirketleri
• 6361 sayılı kanunun ilgili maddelerine uygun şekilde faaliyetlerini gerçekleştiren faktöring, kiralama ve finansman şirketleri
• 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu kapsamında faaliyette bulunan şirketler
• İşletme hesabı esasına tabi mükellefler

Finansman gider kısıtlaması uygulamasına tabi olunup olunmadığı geçici vergi dönemlerinin ve yıllık dönemin son gününde yapılan hesaplama ile belirlenir. Bu amaçla yapılan tespitte Vergi Usul Kanunu’na göre çıkarılan bilanço esas alınır. Her dönem için farklı bilançoların söz konusu olması finansman gideri kısıtlamasına ilişkin hesaplamaya dinamik yapı kazandırır. Yani bir önceki dönemde kısıtlamaya girilmemiş olması sonrası için engel teşkil etmez.

Finansal gider kısıtlaması hangi hesapları kapsar?

Tek Düzen Hesap Planı’na göre finansman giderleri, işletmelerin borçlandığı tutarlar ile ilişkili olarak katlanılan ve varlıkların maliyetine eklenmeyen faiz, kur farkı, kredi komisyonları gibi tutarlardır. Ayrıca 656 Kambiyo Zararları hesabı da finansman gideri kategorisinde muhasebeleştirilir. Kanun ve tebliğde ise tanımlama çok daha geniştir. Yani finansman giderleri, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara ilişkin gider ve maliye unsurlarıdır.

Bir giderin ya da maliyet unsurunun kısıtlamaya tabi olabilmesi için yabancı kaynak kullanımı koşulu gereklidir. Buna ilaveten kaynağın kullanım süresine bağlı olarak doğması şartı oluşmalıdır. Söz konusu koşullara uymadıkları için kısıtlamaya tabi olmayan giderler ise şu şekilde sıralanır:

• Teminat mektubuna ilişkin komisyon
• Tahvil ihracına yönelik olarak yapılan baskı vb. giderler
• İpotek masrafı gibi yabancı kaynak kullanımından bağımsız yapılan giderler
• Erken veya peşin ödenen iskontolar
• Kredi sözleşmeleri nedeniyle ödenen damga vergisi
• Banka havale ücretleri ile ilişkili olarak ödenen banka ve sigorta muameleleri vergisi

Finansman gider kısıtlaması hesaplaması nasıl yapılır?

Finansman gider kısıtlaması hesaplama işlemi için aşağıdaki formül kullanılır:

Finansman Gideri x (Aşan Kısım / Toplam Yabancı Kaynak)

Formüldeki finansman gideri, yabancı kaynağın kullanım süresine bağlı olarak doğan faiz, komisyon, vade ve kur farkı, kâr payından oluşur. Bu kategoriye faktoring kuruluşlarına verilen iskonto bedeli ile benzer isimler altında yapılan gider ve maliyetler de girer. Toplam yabancı kaynak kısa ve uzun vadeli olmak üzere bilançonun iki farklı kısmını içerir. Formüldeki aşan kısmı bulmak için yabancı kaynak toplamından öz kaynak toplamını çıkarmak yeterlidir.

Finansman gider kısıtlamasına yönelik hesaplama işlemi formüle bağlı kalınarak manuel olarak gerçekleştirilebilir. Ancak zaman ve iş gücünden tasarruf etmek için yazılım desteğine başvurulmasında fayda vardır. Böylece bir tercihte bulunulması, insan kaynaklı hata ihtimali ortadan kaldırır. Hesaplama işlemini kolayca yapmak için alternatif olarak çeşitli internet sitelerinde yer alan hesaplama araçları kullanılabilir.

Finansman gider kısıtlaması muhasebe kaydı nasıl tutulur?

Finansman gider kısıtlaması muhasebe kaydı, Kurumlar Vergisi 1 No’lu Tebliği’nde belirtilen hesaplara bağlı kalınarak muhasebe kayıtlarına aktarılır. Örneğin; gider kısıtlaması tebliğde de örnek olarak gösterilen 689 numaralı Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar ve 780 Finansman Giderleri hesapları ile kayıt altına alınabilir. Tek bir gelir tablosunda gösterim söz konusu ise farklı bir uygulamaya gidilebilir. Yani kayıt için 900 ve 901 numaralı hesaplar kullanılabilir.

Finansman gider kısıtlamasına dair muhasebe kaydı tutulurken hatalı hesaplamaya neden olabilecek durumlardan kaçınılmalıdır. Ayrıca dönemin başından sonuna kadar oluşan tüm finansman giderlerinin kısıtlamaya tabi tutulacağı detayı atlanmamalıdır. Üstelik bu duruma geçici vergi dönemleri de dâhildir. Dolayısıyla ilgili devre ilişkin muhasebe kaydının doğruluğundan emin olunmalıdır.

Finansman gider kısıtlaması hangi hesapları kapsar?

Finansman gider kısıtlaması hesaplaması sonucunda bulunan tutar, bilançoda Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olarak gösterilir. Kurumlar vergisi beyannamesi özelinde de benzer bir uygulama söz konusudur. Kanunen Kabul Edilmeyen Gider ya da kısaca KKEG olarak tanımlanan tutarlar, 780 Finansman Giderleri ve 660 Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri hesaplarında tutulur. Dolayısıyla 780 ve 660 uygulamanın kapsadığı hesapların başında gelir.

Uygulamaya tabii olan hesaplar arasında 661 Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri de bulunur. 656 Kambiyo Zararları, finansman gider kısıtlamasına tabi bir diğer hesaptır. Tebliğlerde 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar ile 770 Yönetim Giderleri hesaplarına da çeşitli örneklerde yer verilir. Uygulamada ise 780, 660, 661 gibi hesaplardan diğerlerine devir yapılmasına gerek olmadığını unutmamak gerekir.