Teklif alın
Kapat

Gelir tablosu nedir, gelir gider tablosu nasıl hazırlanır?

Gelir tablosu; bir işletme veya kurumun belirli bir tarih aralığında kazandığı gelirler ile yine aynı tarihler arasında yapmış olduğu giderleri karşılaştırarak, bu dönemsel faaliyetler sonucu ortaya çıkan kar ve zararı hesaplamaya yarayan bir rapordur.

29.09.2022
İçindekiler

Gelir tablosu nedir, gelir gider tablosu nasıl hazırlanır?

Gelir tablosu; bir işletme veya kurumun belirli bir tarih aralığında kazandığı gelirler ile yine aynı tarihler arasında yapmış olduğu giderleri karşılaştırarak, bu dönemsel faaliyetler sonucu ortaya çıkan kar ve zararı hesaplamaya yarayan bir rapordur.

İşletmelerin belirli dönemlerde, gerçekleştirdikleri hizmetler kapsamında elde ettikleri gelirler ile aynı dönem zarfında oluşan giderlerini ve faaliyetlerine yönelik tüm maliyetleri net bir şekilde ortaya koyabilmek adına düzenlenen gelir gider tabloları; finansal açıdan performansı izlemek ve geleceğe dair alınması gereken kararları netleştirmek adına önemli mali verileri içermektedir.

Ticari hayatta işletmeler için bir çeşit durum değerlendirmesi olarak da tanımlanabilen gelir gider tabloları hazırlanırken, finansal analizleri kapsayan tablo ilkeleri temel alınmalı ve tabloda yer alan veriler anlamlı bir karşılaştırma yapabilmek adına doğru kurgulanmalıdır.  

Gelir gider tablo hesabı yapılırken; kurumun faaliyetlerinden kazanılan süreklilik gösteren gelirler ile dönemsel ek gelirler, olağan giderler veya dönemsel beklenmedik giderler, normal dışı gelirler veya normal dışı zararlar doğru gruplandırılmalı, maliyet giderleri ise kendi içinde ayrı açılımlarda değerlendirmeye alınmalıdır.

Finansal analizlerin doğru işlendiği bir gelir gider tablosu; raporun ait olduğu dönem içinde gerçekleştirilen faaliyetler kapsamında kar edilip edilmediğini, zarara yol açan işlemlerin ne olduğunu veya karlılığın sürdürülebilirliğini sorgulamak açısından işletmelere önemli fayda sağlamaktadır.

Gelir tablosu nedir?

Gelir tablosu; işletmenin finansal ve mali analizlerine yön vermek adına satışların, gelirlerin,  giderlerin, kar ve zararlara ait hesapların gruplandırılarak gösterilmesini sağlayan gerçekçi verilerle oluşturulmuş durum değerlendirme tablolarıdır.

Her işletmenin geleceği kurgulaması adına büyük önem taşıyan gelir tablosunun, uzun ve kısa vadede yapılacak tüm planlamalar için, şirketlerin büyüme ve gelişim göstermeleri gereken yönlerini tespiti açısından finansal raporlara uygun ilkeler gözetilerek hazırlanması gerekmektedir. 

Şirket bilançolarından farklı olarak sadece belirli bir tarih aralığında gerçekleşen işlemler özetini kapsayan gelir tabloları, aşağıda belirtilen gruplar baz alınarak hazırlanmaktadır.

  • Brüt satış karı
  • Faaliyet karı
  • Net kar veya zarar 

Gelir tabloları hazırlanma biçimlerine göre, hesap tipi ve rapor tipi gelir tablosu olarak iki ana başlıkta tanımlanmaktadır. Hesap tipi olarak adlandırılan raporlamada giderler ve gelirler karşılıklı kolonlarda değerlendirilirken, rapor tipi gelir tablolarında gelir ve giderler gruplar halinde oluşturulmuş satırlar halinde değerlendirilir. 

Gelir gider tablosu nasıl hazırlanır?

Gelir tablolarını hazırlarken dikkat edilmesi gereken en önemli husus mali tablo hazırlama ilkelerine uyumdur. Ana gelirlerin yanı sıra beklenmedik kazançların da düzenli olarak takibinin yapılabilmesine imkan veren gelir tablolarının hazırlanmasında dikkat edilmesi gereken konuları aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz;

  • Gelir ve giderleri, öngörülen ya da öngörülemeyen kazanç ve zararlar ayrı gruplar halinde sıralanmalıdır.
  • Sürekliliği olan veya süreklilik arz etmeyen gelir ve giderler için ayrı gruplar kurmak gerekmektedir.
  • Belirli bir tutarı olmayan işlemleri tabloya eklenmemelidir.
  • Finansman giderleri ayrı bir grup altında işlenmelidir.

Düzenli aralıklarla ve doğru sınıflandırmalar ile düzenlenecek tablolar; işletmelerin ana gelir ve giderlerinin yanında beklenmedik girdi ve çıktıları da analiz etmelerine olanak sağlayacaktır.

Gelir gider tabloları; günümüz teknolojisinde şirketlere özel hazırlanacak özel yapılan yazılım çalışmaları neticesinde geliştirilen muhasebe programları ile elektronik ortamlarda takip edilebilmektedir. Profesyonel çözümler ile geliştirilen programlar sayesinde önemli mali verilere sahip bu tablolar; kişilerden bağımsız işleyen bir form düzenine aktarılmış olup, şirket adına sürdürülebilir bir raporlama sistemi niteliğini kazanırlar.

Gelir tablosu örneği ve gelir tablosu hesapları

Gelir tabloları; ‘hesap tipi ve ‘rapor tipi’ tablolar olmak üzere 2 farklı yaklaşım ile hazırlanmaktadır.

Hesap tipi gelir tabloları işletmeler tarafından daha çok bir kar-zarar cetveli olarak kullanılmakta olup daha yüzeysel bilgiler içerdiğinden daha az tercih edilmektedir.

Rapor tipi gelir tablosu ise, işletmenin belirli bir zaman dilimi içindeki tüm faaliyetlerini ayrıntılı olarak gösterdiğinden ve doğru gruplandırmalar altında tüm gelir ve giderlerin yanı sıra olağan olmayan gelir ve giderleri de analiz edebilme imkanı sunduğundan tercih sebebi olan bir tablo tipidir. 

Gelir tablosu hesapları; işletmenin dönem içinde kazandığı gelirleri 6 rakamı ile başlayan gelir hesabında, giderler ise 7 rakamı ile başlayan gider hesabında toplu olarak raporlayarak yıllık genel raporlamalar için de verileri depolayan önemli kaynaklardır. Bu sebeple, doğru gruplandırmalar ve alt başlıklar ile kurgulanması gereken raporlama için gerekli olan tüm kalemler ve bu başlıklar ile oluşturulabilecek bir gelir tablosu örneği aşağıda gelir tablosu kalemleri başlığı altında yer almaktadır.

Gelir tablosu kalemleri

Bir gelir tablosunda öncelikle; brüt satış karı, faaliyet karı ve net kar/zarar ana başlıkları altında oluşturulur.

Brüt satış karı başlığı kendi içinde; işletmenin iştigal alanına girebilecek tüm yurtiçi ve yurtdışı satışlar ve satışlar sırasında oluşan indirimler veya iadeler ile satış maliyetleri ve ürün maliyetlerini ve faaliyet giderlerini ayrı kalemler olarak listelenmektedir.  Faaliyet giderleri, işletmenin AR-GE, pazarlama ve genel yönetim giderlerini kapsamaktadır.

Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve giderler başlığının alt açılımları işletmenin yapısına, iştiraklerine ve hizmet alanına göre birçok maddeyi kapsayabilmektedir.

Olağan gelirler; iştiraklerdan gelen temettü gelirleri, menkul kıymet satış gelirleri ya da banka faiz gelirleri gibi kalemleri kapsamaktadır. 

Olağan giderler ise; komisyon giderleri kambiyo zararları, reeskont giderleri gibi giderleri içermektedir.

Finansman giderleri başlığı altında ise;  kısa vadeli ve uzun vadeli borçlanmalar raporlanmaktadır.

Olağan dışı giderler ve vergi giderleri gibi kalemlerin de eklenmesiyle detaylandırılarak dönem sonu net kar ve zarar tablosuna ulaşılabilmektedir.

 NOT :Örnek tablo  e-logo tarafından örnek bir tablo görseli koyulabilir diye düşündüm.

Katkı tipi gelir tablosu unsurları

Katkı tipi gelir tablosu, iş süreçleri sırasında değişkenlik gösterebilecek olan giderler ile sabit giderleri birbirinden ayıran bir gelir tablosudur. Bu formatta tüm değişken ve sabit giderler ayrı hesaplanır. Katkı tipi gelir tablolarında, toplam değişken maliyetlerin net satışlardan çıkarılmasıyla oluşan sonuçlar baz alınmaktadır.  

 Katkı tipi gelir tabloları; işletmelerin üretim kapasiteleri veya faaliyetleri arttıkça maliyetlerini ne şekilde yönetebildiğini gözlemlemek adına veriler elde etmelerine olanak sağlamaktadır. Kısaca özetlemek gerekirse, katkı payı tabloları değişken kapasite veya faaliyet maliyetlerinin firma karlılığı üzerindeki etkilerini değerlendirmek için fayda sağlamaktadır. 

29.09.2022 tarihinde güncellenmiştir.