Teklif alın
Kapat

Gelir vergisi nedir, gelir vergisi hesaplama nasıl yapılır?

Temel vergi çeşitlerinin başında gelir vergisi yer alır. Adından da anlaşılacağı gibi kişinin elde ettiği gelirden devlete karşı ödediği ücret, gelir vergisi olarak adlandırılır.

15.08.2022
İçindekiler

Gelir vergisi nedir, gelir vergisi hesaplama nasıl yapılır?

Temel vergi çeşitlerinin başında gelir vergisi yer alır. Adından da anlaşılacağı gibi kişinin elde ettiği gelirden devlete karşı ödediği ücret, gelir vergisi olarak adlandırılır. Söz konusu vergi, vergi dairesine beyanname verilmek suretiyle ödenir. Verginin ödenmesinde ve hesaplanmasında bir kısım kriterler ve yasal mevzuat esasları baz alınır.  

Gelir vergisi, kişinin yıl boyunca elde ettiği kazanç esas alınarak hesaplanan bir vergi türüdür. 1 yıl içerisinde elde ettiğiniz kazancın büyüklüğü, doğal olarak gelir vergisi kapsamında ödeyeceğiniz bedelin de yüksek olması demektir. Ülkemizde ve dünyanın birçok yerinde artan oranlı gelir vergisi sistemi uygulanır. Bu da daha fazla gelir elde edenlerin daha fazla vergi ödemesi demektir. Belli dönemlerde yasal otorite, düşük gelir grubunun refah seviyesini artırmak amacıyla gelir vergisinde indirime gidebilir ya da gelir vergisi teşvikleri sağlayabilir.

Gelir vergisi hesaplama nasıl yapılır?

Gelir vergisinin hesaplanmasında gelir getiren mülkler esas alınır. Gelir Vergisi Kanunu'nun 2. Maddesine göre bu kazanç ve iratlar aşağıdaki gibidir.

·         Ticari gelirler

·         Zirai kazançlar

·         Ücretler

·         Serbest meslek kapsamında elde edilen kazançlar

·         Gayrimenkul sermaye gelirleri

·         Menkul sermaye iratları

·         Diğer alanlarda elde edilen kazanç ve iratlar

Gelir İdaresi Başkanlığı'na bilgi kapsamında hazırlanan form, gelir vergisi beyannamesi adıyla anılır. Söz konusu beyanname, her yıl Mart ayının son günü mesai bitimine kadar vergi dairesine beyan edilir. Bu süreye riayet edilmezse kişinin cezai müeyyide ile karşılaşması söz konusudur. Elde edilen gelir, yukarıda sayılan maddelerin herhangi biri ya da tamamından elde edilebilir. Gelir vergisi beyannamesine ulaşmak için GİB'nın internet sitesinden istifade edebilirsiniz.

Giriş kısmında da belirttiğimiz gibi gelir vergisinin hesaplanmasında belli oranlar baz alınır. Bu oranlar, çok kazanandan çok vergi alınması kapsamında tayin edilmiştir. 2022 yılı gelir vergisi dilimleri aşağıdaki gibidir.

·         Elde edilen kazanç ya da gelir 32 bin TL'ye kadar ise vergi oranı % 15,

·         Elde edilen kazanç ya da gelir 70 bin TL'ye kadar ise vergi oranı 32 bin TL'nin üzeri için % 20,

·         Elde edilen kazanç ya da gelir 170 bin TL'ye kadar ise vergi oranı 70 bin TL'nin üzeri için % 27,

·         Elde edilen kazanç ya da gelir 880 bin TL'ye kadar ise vergi oranı 170 bin TL'nin üzeri için % 35,

·         Elde edilen kazanç ya da gelir 880 bin TL'den fazla ise vergi oranı 880 bin TL'nin üzeri için % 40'tır.

Her ne kadar günümüzde gelir vergisi hesaplaması için gelişmiş uygulama ya da hesaplama motorları olsa da söz konusu verginin nasıl hesaplanacağını bir örnekle açıklayalım.

Örneğin bir işletmeden elde edilen aylık net kar 5 bin TL olsun. Bu oranla işletmenin yıllık geliri 60 bin TL olur. Yukarıdaki maddelemeden de anlaşılacağı gibi 60 bin TL'lik kazanç 2. dilimde yer alır. Kişi, bu 60 bin TL'nin tamamı için % 20 vergi ödemez. 60 bin TL'nin 32 bin TL'lik kısmı % 15 vergiye tabidir. Yani gelir vergisi hesabı [(32.000x%15)+(28.000x%20)=10.400 TL şeklinde olacaktır.  

2022 kira gelir vergisi hesaplama

Kira gelir vergisi de Mart ayında gelir vergisi beyannamesi ile vergi dairesine bildirilmelidir. 1 Ocak ile 31 Aralık tarihleri arasında elde edilen kira gelirleri vergi hesaplamasına dâhil edilir. Ölüm durumunda dahi mirasçıların bu beyannameyi verme mükellefiyeti vardır.  

Ödenmesi gereken kira gelir vergisi hesaplanırken konut kira geliri toplamından istisnaya tabi kısımlar çıkarılır. Mülk için yapılan ve belgelenebilen giderler de kalan kısımdan düşülür. Hesaplanan meblağ hangi vergi dilimine giriyorsa buna göre hesaplama yapılır. Kira gelir vergisi hesaplamasında da yukarıdaki vergi dilimleri geçerlidir. Kira gelir vergisinin beyan edilmesi esnasında mükelleften aynı zamanda damga vergisi de alınır.

15.08.2022 tarihinde güncellenmiştir.