Kapat

Muhtasar beyanname nedir?

Muhtasar, Türkçe karşılığı özet ya da kısaltılmış anlamına gelen bir kelimedir. Bilinen bir muhasebe terimi olan muhtasar, daha çok muhtasar beyanname kelime grubu olarak kullanılır. Muhtasar beyanname de mükelleften verginin kesilme yöntemlerinden biridir.
19.10.2022
İçindekiler

Muhtasar beyanname nedir?

Muhtasar, Türkçe karşılığı özet ya da kısaltılmış anlamına gelen bir kelimedir. Bilinen bir muhasebe terimi olan muhtasar, daha çok muhtasar beyanname kelime grubu olarak kullanılır. Muhtasar beyanname de mükelleften verginin kesilme yöntemlerinden biridir. Beyan tarihleri ve ne şekilde hazırlanması ile ilgili hususlar vergi kanunlarında belirtilmiştir. Kimlerin muhtasar vergi beyannamesi vermesi gerektiği de yine ilgili kanun maddelerinde açıkça yer alır.

Muhtasar beyanname, işveren ya da tevkifat yapan kişinin işyeri ile ilgili vergi matrahlarını toplu şekilde vergi dairesine bildirme işlemidir. Yapılan işlemde vergi ödemesi, vergi borçlusu tarafından değil de vergiden sorumlu olan kişi ya da kurum tarafından ödenir. Vergi borçlusu olarak adlandırılan kişi ya da kuruluşun bağlı olduğu kurum, vergi sorumlusu niteliği taşır. Vergi borçlusu yani çalışana ödemelerin yapıldığı aşamada işveren, toplam değerleri muhtasar beyanname adı altında düzenler. Düzenlenen beyanname vergi dairesine teslim edilir.

Muhtasar beyanname ne işe yarar?

Muhtasar beyanname, verginin beyan edilme şeklinin klasik yöntemlere nazaran daha kolay olduğu bir uygulamadır. Bu beyannameyi hazırlayacakların başında ticari şirketler gelir. Limited, anonim, komandit ve kolektif şirketler bu kategoride yer alıp, muhtasar beyanname vermek zorundadır. Stopaj kesintileri bu beyannamede açıkça belirtilmelidir. Bunu belirtmesi gereken kurumlardan biri de derneklerdir. Vakıflar da bu kategoride değerlendirilerek muhtasar beyanname usullerine tabi tutulur. Aynı zamanda, ortaklık yoluyla işleyen ticari oluşumlar, iktisadi kamu kuruluşları ve yatırım fonu yöneticiliği yapanlar muhtasar beyanname hazırlamalıdır. Kamu kuruluşları ve idareleri de muhtasar beyanname vermekle yükümlüdür.

Stopaj ile muhtasar terimi zaman zaman birbiri ile karıştırılır. Stopaj, verginin ödenme şeklidir. Muhtasar ise stopaj aracılığı ile kesilen vergileri ifade eder. Yani muhtasar bir vergi çeşidi iken stopaj, verginin ödenme şeklidir. Stopaj yolu ile kesilen vergiler, muhtasar beyannamede belirtilerek vergi dairesine ibraz edilir.

Muhtasar beyanname kodları nelerdir?

Muhtasar beyanname kodları, ödenmesi gereken vergilerin miktarını gösteren bir kod tablosudur. Bu kodlar aşağıdaki gibi sıralanır.

011: Asgari ücret ödemelerini belirtmekte birlikte beyannamenin % 15 oranında vergilendirilmesi gerektiğini gösterir.

012: Asgari ücrete tabi olmayan çalışanların muhtasar beyanname kodunu ifade eder. % 15-% 35 arası vergilendirmeyi ifade eder.

021: Serbest meslekle uğraşanlara yapılan ödemeleri ifade eder ve vergilendirmeye tabi tutulmayacağını ifade eder.

031: Yapımı yıllara yayılan inşaat sektörünün işlerini kapsar. Vergi kesintisinin % 3 oranında olduğunu belirtir.

032: Bu kod da inşaat sektörünün yıllara yayılmış olan işleri ile ilgilidir. Hak ediş niteliğinde olan bu vergilendirme oranında da % 3'lük dilim baz alınır.

041: Gelir Vergisi Kanunu'nun 70. maddesine tabi olan kira gibi ödemeleri kapsar ve % 20'lik dilime tabidir.

042: Kooperatif türündeki taşınmazların kiralanmasına yönelik yapılan ödemeleri kapsar ve yine % 20'lik vergi dilimine tabidir.

093: ticari borsalarda tescil edilen ve satın alınan zirai mahsullere yapılan ödemeleri kapsar ve % 3'lük vergi dilimini kapsar.

094: Ticari borsalara tescil edilmeden satın alınmış olan zirai mahsullere yönelik yapılan ödemeleri ifade eder ve vergilendirilmez.  

Muhtasar beyanname örneği

Muhtasar beyannamenin hesaplanma yöntemi son derece pratiktir. Örneğin X şirketinin 30 işçi çalıştırdığını düşünelim. İşçilerin 10'u asgari ücretle çalışırken geri kalan 20 kişi de asgari ücrete tabi olmamış olsun. Şirket işyeri için 10 bin TL kira ödesin.

Şirketin çalışan sayısı 10'dan fazla olduğu için her ayın en geç 26'sında muhtasar beyanname hazırlamalıdır. Asgari ücretle çalışan 10 işçi 011 koduna tabi iken diğer 20 işçi 012 koduna tabidir. Hazırlanan beyannamede bu kodlara göre gerekli hesaplama yapılır.

Damga vergisi için de çalışanların maaş türleri dikkate alınmaksızın 302 kodu beyannameye eklenmelidir.  İşletmenin kira gideri olduğu için 041 kodu ile brüt stopaj hesaplaması yapılır. Kira ödemesinin brüt değerini hesaplamak için 10000/0,8=12500 hesaplamasını yapmak yeterlidir. Yani kiranın brüt değeri 12.500 TL'dir. Stopaj hesaplaması için de bu değer 0,2 ile çarpılır. 12500x0,20=2500 stopaj değeridir. Yapılan hesaplamaya göre vergi mükellefi ya da sorumlusu, 2500 TL stopaj değerini muhtasar beyannameye eklemelidir.

Muhtasar beyanname ne zaman verilir?

Muhtasar beyannamenin verilme zamanları 1 ve 3 alık dönemleri kapsar. Beyanname düzenleyen mükellef ya da vergi sorumlusu, bu dönemlerin birinde beyannameyi verir. İşveren, 10 kişiden fazla işçi çalıştırıyorsa her ay hazırladığı muhtasar beyannameyi vergi dairesine vermek zorundadır. 10'dan az işçi çalıştırıyorsa da beyanname 3 ayda bir verilmelidir. Her iki durumda da muhtasar beyanname, ilgili ayın 26'sı mesai bitimine kadar vergi dairesine ibraz edilmelidir.

19.10.2022 tarihinde güncellenmiştir.

Bu internet sitesinde yer alan tüm içerikler, ziyaretçilere bilgi verilmesi amacıyla hazırlanmış olup tavsiye amacı taşımaz. Logo sitede yer alan bilgilerin doğruluğu, güncelliği ve kullanılması konusunda herhangi bir güvence sunmaz. İlgili bilgiler kullanılmadan önce ilgili konu hakkında bir profesyonelle ile görüşülmesi tavsiye edilir. Logo bu sitede yer alan içerikler sebebiyle doğabilecek zararlar bakımından sorumluluk kabul etmez. Lütfen siteyi ve sitedeki bilgileri kullanmadan önce Kullanım Koşulları’nı okuduğunuzdan emin olunuz.