Teklif alın
Kapat

Özel tüketim vergisi

Vergiler; kamusal hizmetleri finanse edebilme, ekonomik kalkınmayı destekleme, toplumsal eşitsizliği giderme gibi amaçlarla toplanır. Türkiye’deki aktif vergilerden biri olan Özel tüketim vergisi de büyük oranda bu amaçlara hizmet eder.

12.09.2023
İçindekiler

Özel tüketim vergisi

Vergiler; kamusal hizmetleri finanse edebilme, ekonomik kalkınmayı destekleme, toplumsal eşitsizliği giderme gibi amaçlarla toplanır. Türkiye’deki aktif vergilerden biri olan Özel tüketim vergisi de büyük oranda bu amaçlara hizmet eder.

Genellikle “ÖTV” şeklinde kısaltılan Özel tüketim vergisi, Türkiye’de en çok tartışılan vergi türlerinden bir tanesidir. Yaşamımızın pek çok bölümünde karşımıza çıkan ÖTV, büyük ölçüde zaruri olarak değerlendirilmeyen ürünleri kapsar.

Uzun zamandır hayatımızda olan bu önemli vergi için belli istisnalar söz konusudur. Özel tüketim vergisi nedir? ÖTV ile alakalı istisnalar nelerdir? ÖTV ile KDV arasında ne gibi farklılıklar bulunur? Tüm bu soruların yanıtlarına gelin birlikte göz atalım.

Özel tüketim vergisi nedir?

Açılımı Özel tüketim vergisi şeklinde olan ÖTV, en yaygın vergi türlerinden biri olarak kabul edilir. Ekonomik kaynakları artırırken spesifik olarak belirlenen malların tüketimini kontrol edebilmek en temel amaçtır. Çoğunlukla lüks olan ya da tüketimi zaruri olarak değerlendirilmeyen ürünlere eklenen vergi türüdür.

Fiyatları artırmak neticesinde tüketimi bir ölçüde sınırlandırmak, bu verginin en önemli amacıdır. Lüks araçlardan alkollü içeceklere pek çok üründe ÖTV ciddi boyutlarda uygulanır. ÖTV sayesinde hem kamu hizmetlerine finansal bir kaynak yaratılır hem de gelir politikalarına destek verilir. Bir tür harcama vergisi olarak da bilinen ÖTV, ülkemizde pek çok tartışmayı da beraberinde getirmiştir.

Eğer lüks olarak sınıflandırılan tüketim mallarını kullanıyor ya da bu sınıfa dahil yeni bir araç satın almak istiyorsanız Özel tüketim vergisi beyannamesi ile alakalı güncel prosedürlere uymanız beklenir. Özellikle araç ve telefon alımlarında gündem konusu olan ÖTV, ürünün orijinal fiyatına ciddi bir ek yük getirir.

Özel tüketim vergisi, ürün alımında alıcıdan tek bir defa tahsil edilir. Fakat talep edilen verginin oldukça yüksek olması, kullanıcıları da ürün alımında ekonomik açıdan zorlayabilmektedir. Özel tüketim vergisinin önemli özelliklerini şu şekilde aktarabiliriz:

  • Kolay yönetilir ve aynı şekilde takip süreci de pratiktir.
  • Kapsamı diğer vergi türlerinin çoğuna göre sınırlıdır.
  • Hangi ürünlerden Özel tüketim vergisi alınacağı yasalar çerçevesinde belirtilmiştir. ÖTV Kanunu kapsamındaki 4’üncü madde, söz konusu ürünleri somut olarak aktarmıştır.
  • Lüks araçlar, alkol ürünleri, sigara, puro, nargile tütünü, cep telefonu, mücevher, akaryakıt, televizyon, klima, kürk, altın kaplama ürünler bu maddede belirtilen yüzlerce üründen sadece bazılarıdır.
  • Türkiye’de hazinenin Özel tüketim vergisi hasılatı, az sayıdaki mükellef sayısına rağmen, diğer tüm vergi gelirleri ile kıyaslandığında önemli bir yere sahiptir.

ÖTV ile alakalı olarak yapılan güncel değişikliklerle beraber hangi ürünlerin istisna kapsamında olacağı belirlenmektedir. Buna göre petrol arama amaçlı istisna, diplomatik istisna, askeri maksatlı istisna, ithalat ve ihracat istisnaları, silah alımı istisnaları ve kamu istisnaları, özel durumlara örnek olarak gösterilebilir.

ÖTV ve KDV arasındaki farklar nelerdir?

Katma değer vergisi ve Özel tüketim vergisi birbirine sıklıkla karıştırılan iki ayrı vergi türüdür. Oysa kapsam ve koşullar açısından iki vergi türü arasında önemli farklar bulunur. Bu iki vergideki en temel fark; ÖTV’nin ilk kullanıcıdan sadece bir defa alınması, KDV’nin ise ürün el değiştirse dahi düzenli olarak alınmaya devam etmesi şeklinde açıklanabilir.

Öte taraftan KDV ve ÖTV’nin uygulama biçimi ve oranları da farklılıklar gösterir.  Katma değer vergisi %1 ile %20 arasında değişir. ÖTV çok dar bir alana sahip olsa da KDV’nin kapsamı oldukça geniştir. Oran açısından ise ÖTV, KDV’nin bariz şekilde önünde yer alır.

Özel tüketim vergisi ne zaman çıktı?

Özel tüketim vergisi dünyanın pek çok ülkesinde aktif olarak uygulanan bir vergi türüdür. Her ülkede ortaya çıkma tarihi de değişiklik gösterir. Büyük oranda 1900’lü yılların ikinci döneminde ekonomik araçlardan biri olarak devreye girmiştir. Burada çoğunlukla ülkelerin özel ekonomik gereksinimleri ve genel koşulları belirleyici olmuştur. Aynı şekilde tüketicileri davranış ve harcama biçimleri de ÖTV’nin çıkış dönemlerini doğrudan etkilemiştir.

Özel tüketim vergisi Türkiye’de AB’yle uyum kapsamında gerçekleşen kanun değişikliğiyle beraber ortaya çıkan bir uygulamadır. Bu değişim resmi olarak 12 Haziran 2002 tarihinde başlamıştır. O dönem Özel tüketim vergisinin devreye girmesiyle beraber aktif olan 10’dan fazla vergi yürürlükten kaldırılmıştır.

Özel tüketim vergisi kanunu

ÖTV uygulamasına dair tüm detaylar, 4760 Sayılı Özel Tüketim Kanunu içerisinde mevcuttur. Geniş kitlelerin özellikle harcama alışkanlıklarını ciddi ölçüde etkileyen ÖTV, 200’ün üzerinde ürünü kapsamaktadır. Özel tüketim vergisi kanunu ülkelerin kendi özel yasalarına bağlı olarak biçimlenir. Kanun kapsamında hangi ürünlere hangi oranda ÖTV uygulanacağı, vergi tahsilatının ne şekilde olacağı ve diğer detaylar açıklanır.

Tüketici harcama davranışlarına yön veren ÖTV kanunu, büyük bir hassasiyet içerisinde tasarlanır. Kanun içinde aynı zamanda vergilerin teknik olarak hesaplama yöntemlerine, beyanname ile alakalı süreçlere ve ürün sınıflandırmasına da yer verilir. Özet tüketim vergisi şu an için 4 bölümden ve 28 ayrı maddeden meydana gelmektedir.

Özel tüketim vergisi beyannamesi

ÖTV beyannamesi, genel olarak vergi konusunda mükellef olan kişilerin ÖTV’ye tabi olan çeşitli ürünleri ne ölçüde tükettiğini ya da söz konusu vergiyi hangi miktarda ödediğini bildirdiği belgeyi ifade eder. Bu resmî belge, vergi yükümlüsünün kendisi adına vergi uyumunu sağladığını kanıtlar. ÖTV beyannamesi sayesinde vergi gelirlerini temin etmek ve denetimi gerçekleştirmek oldukça kolaylaşır.

Özel tüketim vergisi beyannamesi ile alakalı teknik işlemler, ülkeden ülkeye değişiklik gösterir. Bu noktada temel referans vergi düzenlemeleri ve yasalarıdır. Bu vergi türü özelinde beyanname, her tarife için spesifik olarak verilmektedir. Özel Tüketim Beyannamesi, verginin oluştuğu ayı takip eden ayın 15’ine dek mükellefin bağlı olduğu veri dairesine sunulur. Beyannamenin verilişiyle beraber ilgili vergi aynı süreçte ödenmelidir.

ÖTV beyannamesinin doğru ve eksiksiz şekilde doldurulması gerekir. İthalat sürecinde kesilen vergi, bağlı gümrük idaresi tarafından hesaplanmaktadır. ÖTV beyannamesine dair tüm detaylar, ilgili kanunun 22 ila 46’ncı sayfaları arasında mevcuttur.

ÖTV ile alakalı ödemeler, vergi dairelerinin özel olarak anlaştıkları bankalar üzerinden yapılabilir. Dilerseniz bu bankaların online uygulamaları üzerinden, bir başka deyişle internet bankacılığından gerçekleştirmeniz mümkündür. İnternet bankacılığındaki “Ödemeler” başlığı altında “ÖTV Ödemesi” veya “Diğer Vergiler” ibaresini bulabilirsiniz. Dilerseniz “İnteraktif Vergi Dairesi” üzerinden kimlik numaranızla ya da doğrudan belge numaranızla gerekli ödemeyi gerçekleştirebilirsiniz.

12.09.2023 tarihinde güncellenmiştir.