Transit ticaret nedir?

Transit ticaret, ürünlerin bir ülkenin topraklarından geçerek üçüncü bir ülkeye sevkiyat yapılmasına verilen isimdir. Bu ticaret seçeneğinde ülke dışına satışı gerçekleşecek olan ürünler, aynı zamanda serbest bölgelere de satılabilmektedir. Transit biçiminde satışı gerçekleşen ürünler için ihracat ya da ithalat rejim hükümlerine başvurulmaz ancak bütün ülkeler transit ticarete izin vermeyebilir.

Günümüzde yaygın olarak kullanılan bir ticaret biçimi olan transit ticaret, söz konusu rejimlerden bağımsızdır. Bu durum gümrük beyannamesi konusundaki ezberlerin de tümüyle bozulması anlamına gelir. Transit ticaret gerçekleşen şirketler ya da bireyler, gümrük beyannamesi düzenlemek durumunda değildir. İstisnaya tabi olan transit ticarette peşin ödeme ya da akreditif ödeme gibi ödeme biçimleri ile karşılaşmak mümkündür. Türkiye’de vergiye tabi biçimde çalışmakta olan ve mevcut esnaf odalarına kaydı bulunan bütün tüzel ya da gerçek kişiler transit taciri olmaya adaydır. İçeriğimizde transit ticarete dair merak edilen sorulara yanıtlar vermeye çalıştık.

Transit ticaret neyi ifade ediyor?

Transit ticaret, genel itibarıyla bir ürün yurt dışından satın alındıktan sonra Türkiye’nin gümrük sahasına girmeden farklı bir ülkeye satma sürecidir. Transit ticaret formuna dahil olan ürünlerin herhangi bir vergiye tabi olmaması, bu ticaret şekline olan ilgiyi de artırır. Dışarıdan alınan ürünleri Türkiye’ye sokup gümrüklü antrepolara indirdikten sonra yeni bir ülkeye sattığınızda antrepo beyannamesinin düzenlenmesi şarttır.

Söz konusu ticaret biçiminde ürünün alındığı ülkedeki şirket fatura kesmek zorundadır. Aynı şekilde bizim de ürünü satmış olduğumuz ülkede yer alan müşteriye fatura kesme zorunluluğumuz bulunur. Bu fatura mutlak suretle İngilizce olarak hazırlanmalı ve KDV dahil edilmemelidir. Malın alışı esnasında KDV ödemesi yapılmadığı için satış sırasında da KDV’nin faturalarda yer almaması gerekir. Bilindiği üzere uluslararası anlaşmalar gereğince bazı özel malların ticareti yasaktır. Transit ticaret yaparken bu tip yasakları mallara dikkat etmek gerekir. Aynı özeni, ithalat ve ihracat yapmanın kesin biçimde yasak olduğu ülkeler konusunda da göstermelisiniz.

Transit ticarette ürünlerin girip çıktığı ülkenin mevzuatları kriter alınmalıdır. Türkiye’de pek çok tüzel ya da gerçek kişi, transit ticaretin ayrıcalıklarından yararlanır. Bu ticarette ürünün satıcıdan alınıp farklı ülkede ikamet eden alıcıya ulaştırılması temel amaçtır. Ürünlerin hangi destinasyon üzerinden sevk edildiği, özel durumlar haricinde, önemsizdir. Barındırdığı mevzuatlar incelendiğinde klasik ithalat ve ihracat süreçlerinden daha kolay ve hızlı bir şekilde gerçekleştirir. Bu ticaret biçiminde de Türkiye’ye döviz kazandırmak mümkündür. Zira bu süreçte alınan ürünler ithalat, satılan ürünler de ihracat kapsamında değerlendirilmez.

Transit ticaret bir ödeme biçimi değildir, doğrudan ticaretin bir türü olarak değerlendirilmelidir. Gümrük beyannamesinin düzenlenmemesinin temel nedeni, pratikte gerçek bir ithalat ya da ihracat işleminin olmamasıdır.

Dropshipping ile transit ticaret tam olarak aynı anlama gelmese de büyük ölçüde benzerlik gösterir. Bu ticaret biçiminde örneğin İtalya’da yer alan bir müşteriden sipariş aldınız. Endonezya’da ya da farklı bir ülkede üretilen ürüne markanızı bastırıp bunu doğrudan müşterinize transfer ettiğinizde tam olarak transit ticaret yapmış olursunuz. Ayrıca bu sayede KDV’den ve ciddi zaman kaybettiren bürokratik süreçlerden de muaf olma şansı yakalarsınız. Dropshipping’in farkı bu ticaret şeklinde stoksuz çalışılmasıdır.

Transit ticaret muhasebe kaydı

Transit ticarette gerekli belgelerin diğer ticari süreçlerden farklı olduğunu yukarıda vurgulamıştık. Peki transit ticaret muhasebe kaydı nasıl düzenlenir?

Bu ticaret biçimini benimseyen şirketlerin gümrük beyannamesi düzenlemesine gerek yoktur. Ülke sınırlarındaki gümrük bölgelerine giriş yapacak ürünler için transit ticaret beyannamesi düzenlenmelidir. Sevk evraklarının ürünün çıktığı ve girdiği ülkelerin kuralları göz önünde bulundurularak düzenlenmesi önemlidir. Türkiye’ye giriş yapmadan satılan ürünler KDV’den muaftır. Transit ticarete ilişkin faturaların KDV’leri maliyetler ya da giderler alanına atılır. Dolayısıyla KDV beyannamelerinde indirim olarak düşülemez.

İthalat süreçlerinde bilindiği üzere normal koşullarda 153 No’lu Ticari Mallar hesabı kullanılır. Oysa transit ticarette bunu yerine 157 No’lu “Diğer Stoklar” adı verilen hesapları kullanmak gerekir. Bu arada gerçekleştirdiğiniz transit ticaret sonrasında elde ettiğiniz kârı mutlaka deftere kaydetmelisiniz. Transit ticarete dair detaylar KDV beyannamesinden ziyade muhasebe kayıtlarında kendine yer bulur. Bu nedenle alış/satış işlemleri gösterilmeli ve aradaki net fark beyan edilmelidir.

Transit ticaret nasıl yapılır?

Transit ticaret yapmak isteyen girişimciler transit taciri olarak bilinir. Ülkeler arası ticari etkileşimlerin ciddi boyutlara ulaştığı günümüzde transit ticaret faaliyetleriyle ilgilenen girişimcilerin sayısı da artış göstermiştir. Peki transit ticaret nasıl yapılır?

Transit ticaret yapmak adına önce bir transit ticaret beyannamesi düzenlenmesi şarttır. Söz konusu belge, direkt gümrükler vesilesiyle düzenlenir. Bir başka deyişle, ülke sınırlarındaki gümrüklere giriş yapmayan mallar adına doğrudan gümrüğe gitmenize gerek yoktur. Bu beyanname, malın ülkedeki gümrük bölgesine girmesi ile beraber önem kazanır. Ülke dışından size kesilecek faturanın Türkçe olarak hazırlanması gerekir. Yukarıda da altını çizdiğimiz üzere sizin yurt dışına transfer edeceğiniz mallara ilişkin fatura da İngilizce olmalıdır.

Türkçe ve İngilizce olarak kesilen faturaları eksiksiz şekilde alıcı tarafa ulaştırılmalıdır. Para transfer işlemleri, alıcı şirket hesabından satıcı şirketin hesabına yönelik olmalıdır. Transit ticarette kullanılacak transfer yöntemlerine dair bir sınırlandırma getirilmez. Malları alacağınız ve ulaştıracağınız ülkenin güncel mevzuatlarını incelemeniz en önemli konudur. Bu arada normal koşullarda ihracat yapmak adına çeşitli ihracatçı birliklerine resmi düzeyde üye olmak gerekir ancak bu zorunluluk transit ticaret süreçleri için geçerli değildir. Bu esneklik sayesinde transit ticaret işlemleri son derece pratik bir şekilde gerçekleşir.