Amortisman nedir?
Amortisman, kelime anlamı olarak yıpranma payı demektir. Ekonomide kullanımı ise yıpranan ya da eskiyen eşyaların maliyetlerini işletmenin gideri olarak gösterip vergiden düşürme esasına dayanır. Vergi Usulü Kanunu'na göre eşyaların yıpranma payı kapsamına girebilmesi için faydalı ömrünü tamamlamış olması gerekir. İşletmelerin aldıkları eşyalar genelde uzun süreli kullanıma uygun olduğundan faydalı ömrünü tamamlamış yani gider olarak yazılmaya uygun eşyalar olur. Eşya ve mefruşata ek olarak gayrimenkul gibi duran varlıklar da amortisman hesabına tabi tutulur. Unutulmamalıdır ki bir varlığın amortisman değerinin hesaplanabilmesi için değerleme yapıldığı zaman envantere kayıtlı olması gerekir. Duran varlıklar için deforme olması, değerini kaybetmesi ve yıpranması hususları da dikkate alınır.
Amortisman hesaplanırken genelde birden fazla amortisman hesabı dikkate alınır. Bu amortisman çeşitlerinden en yaygın olanları ise birikmiş amortisman ve hızlandırılmış amortismandır. Gelin, bu iki amortisman çeşidinin ne olduğunu, özelliklerini ve amortisman süresinin ne olduğunu birlikte inceleyelim.
İngilizcesi "accumulated depreciation" olan birikmiş amortisman, işletmelerde kullanılan sabit bir varlık ya da eşyanın maliyetinin muhtelif dönemlerde gider olarak yazılan cari amortisman tutarının kümülatif olarak hesaplanmasına denir. Birikmiş amortisman hesaplanırken normalde tutulan muhasebe kayıtlarından farklı bir süreç işletilir. Birikmiş amortisman hesapları dönem sonunda yapılır çünkü birikmiş amortismanda esas olan varlığın faydalı ömrüne devam ediyor olmasıdır. Birikmiş amortisman hesabı yapılmasının bırakılması için varlığın devredilmesi ya da faydalı ömrünün sonlanması gerekir. Peki, birikmiş amortisman nasıl hesaplanır ve hangi hesap grubunda yer alır? Birikmiş amortisman maddi duran varlıklar grubunda değerlendirilir. Birikmiş amortismanın kodu ise 257'dir. Normal koşullarda hesap gruplarında artışlar sol tarafta ve azalış sağ tarafta kaydedilir. Birikmiş amortismanda ise bunun tam tersi yapılır çünkü birikmiş amortisman aktif düzenleyici hesaptır.
Hızlandırılmış amortisman aynı zamanda azalan bakiyeler yöntemi olarak da bilinir. Bu yönteme göre hesaplama yapılırken ilk yıl eşyanın alış bedeli üzerinden sonraki yıllarda ise net değer üzerinden hesaplanır. Azalan bakiyeler yöntemini sadece bilanço tutan vergi mükelleflerinden isteyenler uygulayabilir. Azalan bakiyeler yöntemini hesaplamayı şu şekilde anlatabiliriz;
Varlığın ilk yıl değeri/ eşyanın ekonomik ömrü x 2 formulüyle ilk yıl için geçerli amortisman değeri bulunur. Bulunan bu değer ikinci yıl hesabında da kullanılır. İkinci yıl değeri ise şöyle hesaplanır: (eşyanın ilk yıl değeri- ilk yıl amortisman değeri) / 5 x 2 şeklinde olur. Bu formülasyona göre giderleşme maliyeti her yıl giderek azalır. Örnek vermek gerekirse;
Varlık değeri 1000 TL olan eşyanın faydalı ömrü 5 yıl olsun. ilk yılki hızlandırılmış amortisman değeri : 1000/ 5x2 = 400 TL olur.
İkinci yıl amortisman değeri : (1000-400) / 5x2 = 240 TL olur.
Peki, hızlandırılmış amortisman hesaplanırken nelere dikkat edilmelidir?
- Hızlandırılmış amortisman oranı %50'yi geçmemek kaydıyla normal amortismanın iki katı olabilir. Bu durum kanunla sabit olduğu için dikkate alınmalıdır.
- Amortisman hesabı yapılırken bir önceki yıldan ayırtılmış olan amortisman değerinin çıkarılması gerekir.
- Varlığın ekonomik ömrünü tamamlayacağı son yılda kalan değer tamamıyla yok edilir.
- Azalan bakiyeler yönteminden normal amortisman yöntemine geçiş yapıldığı taktirde varlığın henüz amorti edilmemiş kısmı, kalan amortisman süresine bölünerek eşit bir şekilde yıllara paylaştırılır.
Her şeyden önce amortisman süresinden bahsedebilmek için eşyanın ya da varlığın en az 1 yıldan daha uzun süre kullanılıyor olması gerekir. Taşınmaz varlıkların ortalama amortisman süresi 17-18 yıldır. Türkiye'de amortisman süresi Vergi Usulü Kanunu (VUK) 315. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Bu kanuna göre Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen faydalı ömür süresine göre varlıkların amortisman süreleri belirlenir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından her yıl web sitesinde amortisman ayırma sınırı ile oranlar ve süreler beyan edilir. İşletmeler sahip oldukları demirbaş eşyaları uzun sürede en etikili şekilde kullanarak hem ekonomik masraflardan kurtulmayı hem amortisman giderini vergiden düşürmeyi hedefler. Amortisman süresi varlık ya da demirbaş eşyanın satın alınması veya kayda alınmasıyla başlar. Ortalama 16 yıllık faydalı ömre sahip olan varlıklar kazançlı olarak değerlendirilebilir. Buna ek olarak amortisman süresinin başlayabilmesi için eşyanın ya da varlığın değerinin amortisman alt sınırından yüksek olması gerekir.
Dijital
Dijital
Dijital
Bu internet sitesinde yer alan tüm içerikler, ziyaretçilere bilgi verilmesi amacıyla hazırlanmış olup tavsiye amacı taşımaz. Logo sitede yer alan bilgilerin doğruluğu, güncelliği ve kullanılması konusunda herhangi bir güvence sunmaz. İlgili bilgiler kullanılmadan önce ilgili konu hakkında bir profesyonelle ile görüşülmesi tavsiye edilir. Logo bu sitede yer alan içerikler sebebiyle doğabilecek zararlar bakımından sorumluluk kabul etmez. Lütfen siteyi ve sitedeki bilgileri kullanmadan önce Kullanım Koşulları’nı okuduğunuzdan emin olunuz.