Asgari ücretin işverene maliyeti

Asgari ücret, çalışanlara yasal olarak ödenmesi gereken en düşük maaşı ifade eder; işveren açısından yalnızca çalışana ödenen net tutardan ibaret değildir. İşveren, brüt ücretin yanı sıra yasal yükümlülükleri de yerine getirmekle sorumludur. Bu yükümlülükler arasında SGK primleri, işsizlik sigortası payları, varsa vergisel yükümlülükler gibi kalemler bulunur. Dolayısıyla bir çalışanın işverene olan toplam maliyeti, çalışanın eline geçen net maaşın çok daha üzerinde olabilir.

2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan ücret ve prim oranlarına göre bu maliyet kalemlerini detaylı şekilde incelemek, işverenlerin finansal planlama yaparken daha sağlıklı kararlar almasına yardımcı olur.

Asgari ücret nedir ve kimleri kapsar?

Asgari ücret, bir çalışana yasal olarak ödenebilecek en düşük ücret seviyesini ifade eder. Hem çalışanı koruma hem de işverenin rekabet gücünü gözetme amacıyla oluşturulmuş bir sosyal politika aracıdır.

Asgari ücretin belirlenmesi, 4857 sayılı İş Kanunu ile Asgari Ücret Yönetmeliği'ne dayanır. Ücretin seviyesi, Asgari Ücret Tespit Komisyonu tarafından her yıl (gerekirse yılda iki kez) belirlenir. Komisyon; işçi, işveren ve devlet temsilcilerinden oluşur ve kararları oy çokluğu ile alır.

Türkiye’de asgari ücret uygulaması oldukça geniş kapsamlıdır. Aşağıdaki gruplar, asgari ücret koruması altındadır:

• İş Kanunu kapsamındaki tüm işçiler
• Part-time (yarı zamanlı) çalışanlar
• Ev hizmetlerinde çalışanlar (belirli koşullarda)
• Çıraklar ve stajyerler (asgari ücretin belirli oranları üzerinden)
• Geçici işçiler
• Belirli süreli sözleşme ile çalışanlar
• Yabancı uyruklu çalışanlar (çalışma izni olanlar için)
• Tarım işçileri (sosyal güvenlik sistemine dahil olanlar için)

Buna karşılık kendi adına bağımsız çalışanlar, memurlar, işverenler ve serbest meslek sahipleri asgari ücret sistemine dahil değildir.

Brüt ve net asgari ücret arasındaki fark

Asgari ücretin işveren ve çalışan açısından farklı anlamları vardır. İşverenin maliyeti brüt ücret üzerinden hesaplanırken çalışanın eline geçen ücret, yani net asgari ücret, yasal kesintiler sonrası belirlenir.

Brüt asgari ücret, çalışanın herhangi bir kesinti yapılmadan önceki maaşını ifade eder. İşverenin devlete ve çalışana karşı sorumluluklarını yerine getirdiği temel ücret, bu brüt tutar üzerinden hesaplanır ve aşağıdaki kesintiler yapılır:

• SGK primleri (işçi ve işveren payları)
• İşsizlik sigortası
• Gelir vergisi (2022 itibarıyla asgari ücret gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Bu uygulama 2025'te de devam etmektedir.)
• Damga vergisi

Net asgari ücret, işçiye ay sonunda fiilen ödenen miktardır. Brüt ücret üzerinden yapılan kesintiler sonrası kalan tutardır. Çalışanların günlük hayatta "maaş" olarak algıladığı tutar budur.

2025 yılında asgari ücretin işverene toplam maliyeti nedir?

2025 yılı itibarıyla yürürlüğe giren yeni asgari ücret düzenlemesi, çalışan ve işveren açısından önemli mali sonuçlar doğurmuştur. 1 Ocak 2025’ten itibaren geçerli olan brüt asgari ücret 26.005,50 TL, net asgari ücret ise 22.104,67 TL olarak belirlenmiştir. Bu rakamlar, önceki döneme göre yaklaşık %30’luk bir artışı ifade eder; ayrıca işverenin ödemekle yükümlü olduğu toplam maliyeti de dikkate değer şekilde yükseltmiştir.

Bir işçinin işverene toplam maliyeti yalnızca brüt ücretle sınırlı değildir. İşveren, çalışan adına devlete ödemekle yükümlü olduğu sosyal güvenlik ve işsizlik sigortası primlerini de karşılar.

2025 yılı itibarıyla işverene düşen maliyet kalemleri şu şekildedir:

• Brüt asgari ücret: 26.005,50 TL
• SGK primi (işveren payı - %15,75): 4.095,87 TL
• İşveren işsizlik sigortası primi (%2): 520,11 TL
• Toplam maliyet (teşvikli oranla): 30.621,48 TL

Bu hesaplama, 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesi kapsamında 5 puanlık SGK prim teşvikinden yararlanan işverenler için geçerlidir. Bu teşvikten faydalanamayan işverenler için SGK primi %20,75 olarak uygulanır ve bu durumda toplam maliyet daha da yükselir. Bu durumda:

• SGK primi (işveren payı – %20,75): 5.395,64 TL
• Toplam maliyet: 26.005,50 + 5.395,64 + 520,11 = 31.921,25 TL

Bazı durumlarda işverenin maliyeti, yasal zorunlulukların ötesine geçebilir:

• Yemek, yol, servis gibi yan haklar
• Fazla mesai ödemeleri
• Prim veya performans teşvikleri
• Kıdem ve ihbar tazminatı karşılıkları (çalışanın ayrılması durumunda doğar)
• Özel sigorta katkıları veya sosyal yardımlar

Bu unsurlar, özellikle uzun süreli veya nitelikli pozisyonlarda çalışan işçilerin işverene maliyetini daha da artırabilir.

Asgari ücret desteği ve teşvik uygulamaları

İşverenlerin asgari ücret nedeniyle yükümlü oldukları maliyetler, zaman zaman devlet tarafından sağlanan destek ve teşviklerle hafifletilmektedir. Bu uygulamalar, istihdamın artırılması ve işletmelerin finansal yükünün azaltılması amacıyla düzenlenir. 2025 yılı itibarıyla yürürlükte olan başlıca destek ve teşvik uygulamaları şu şekildedir:

Asgari ücret desteği (prim teşviki)

Devlet, belirli koşulları sağlayan işverenlerin çalışanları için ödediği SGK primlerinden belirli oranlarda indirim sağlar. Bu destek, asgari ücretle çalışan işçiler için işverenin SGK işveren payı prim yükünü azaltmaya yöneliktir.

Örneğin, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesine göre bazı işverenler için SGK işveren primi oranı %20,75 yerine %15,75 olarak uygulanabilir. Böylece işverenlerin maliyeti, teşvik şartlarına uygunluk durumuna göre önemli ölçüde azalır.

İşveren sigorta primi teşvikleri

Belirli sektörlerde veya bölgelerde faaliyet gösteren işverenlere, işçi başına belirli bir süre için SGK işveren primlerinde tam veya kısmi muafiyet tanınabilir.

Bu teşvikler, özellikle Kalkınmada Öncelikli Yöreler veya Organize Sanayi Bölgeleri gibi özel alanlarda yoğunlaşır.

İşsizlik sigortası primi teşvikleri

Bazı durumlarda, işverenlerin ödemesi gereken işsizlik sigortası primi oranlarında indirim uygulanabilir. Özellikle genç istihdamı, kadın istihdamı, engelli çalıştırma gibi hedeflenen sosyal politikalar kapsamında bu prim oranları geçici olarak düşürülebilir.

İşe alım ve istihdam teşvikleri

Devlet, belirli koşullarda yeni işe alınan asgari ücretli çalışanların SGK primlerinin bir kısmını veya tamamını karşılayarak işverenleri teşvik eder.

Örneğin, kayıt dışı istihdamın önlenmesi amacıyla yapılan bu destekler, işverenlerin yeni personel istihdamında cesaretlenmesini sağlar.

Diğer teşvik ve destekler

Aşağıdaki uygulamalar, dolaylı olarak işverenin asgari ücret maliyetine etki eder:

• İşverenlerin belirli mesleki eğitimlere katılımını destekleyen teşvikler
• İş yerinde engelli çalıştırma zorunluluğu kapsamında verilen prim indirimleri
• AR-GE, teknoloji ve yenilik projeleri kapsamında sağlanan özel teşvikler