EYT nedir, şartları nelerdir?

EYT, emekli olmak için gerekli gün sayısını ve çalışma süresini dolduran ancak kanunda belirtilen yaş sınırına takılan kişiler için kullanılan tanımlamadır. Açılımı “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” olan bu durum, Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan bir değişiklikle ortaya çıkmıştır. Çünkü söz konusu değişiklik, belirli bir tarihten önce sigortalı olanların emekliliği hak edebilmeleri için yaş şartını da yerine getirebilmelerini zorunlu kılar.

EYT kimleri kapsar?

Türkiye’de, 1999 yılı ve öncesinde sigorta başlangıcı olan kişilerin emekli olabilmeleri için iki temel kriteri karşılamaları yeterliydi. Yani yalnızca sigortalılık süresi ve prim gün sayısı koşullarını karşılayan çalışanlar, anında emekli olabiliyordu. Bu durum, 18 yaşında sigortalı olarak çalışmaya başlayan bir kadının 38, yaşında emekli olabilmesini mümkün kılıyordu. Aynı durumdaki bir erkek ise 43 yaşında emeklilik hakkından yararlanabiliyordu.

Sosyal Sigortalar Kanunu’nda yapılan değişiklik ise 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortalı olan çalışanların emekli olabilmelerini güçleştirdi. Yürürlüğe giren yasa değişikliği kapsamında bu kişilerin emekli olabilmeleri için bir yeni kriteri daha karşılamaları zorunlu hale geldi. Eskiden olduğu gibi sigortalılık süresi ve prim gün sayısının yanına yaş sınırı da eklendi.

Haliyle bu durum, 1999 yılı ve öncesinde sigortalı olan ve yasa değişikliğinden sonra emekli olmak isteyen çalışanları ilgilendiren hak kayıplarına yol açtı. Zira bu kapsamdaki kişiler, prim gün sayılarını ve sigortalılık sürelerini doldursalar bile yaş kriterlerini karşılayamadıkları için emekli olamıyordu. Ancak bu olumsuz durum, 3 Mart 2023 tarihinde yapılan bir düzenleme ile çözüme kavuşturuldu.

EYT şartları nelerdir?

8 Eylül 1999 tarihi öncesinde 4/a veya 4/b sigorta girişi başlayan çalışanlara yönelik EYT şartları şu şekilde sıralanabilir:

4/a (SSK) sigortalılar için:

• Kadınlarda 20 yıl sigortalılık süresi ve 5000 gün kademeli prim ödemesi
• Erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi ve 5975 gün kademeli prim ödemesi

4/b (Bağkur) ve 4/c (Emekli Sandığı) sigortalılar için:

• Kadınlarda 20 yıl sigortalılık süresi
• Erkeklerde 25 yıl sigortalılık süresi

Söz konusu şartları karşılayan sigortalılara ait EYT başvurularının değerlendirilme aşamaları ise aşağıdaki gibidir.

• Başvuruyu yapan sigortalının hak sahibi olup olmadığı kontrol edilir. Başvuru sahibi 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olma, prim gün ve süre kriterlerini karşılıyorsa bir sonraki adıma geçilir.
• Başvuru sahibinin GSS prim borcu ile ilgili sorgulama yapılır. Genel Sağlık Sigortası borcu, 4/b’liler için emeklilikte engel teşkil eder. Sorgulama sonucunda borç kaydı belirlenirse ödeme yapılana kadar emeklilik işlemleri durdurulur.
• EYT kapsamında emekli olmak isteyen sigortalının, başka kurumda tescili bulunup bulunmadığına bakılır. Hem 4/a hem de 4/b tescili bulunanlar için sürecin devam edebilmesi için hizmet birleştirme işleminin yapılması gerekir.
• Farklı kurumlara ödenen primler varsa çakışma olup olmadığı incelenir. Bazı durumlarda, çakışan primlerin iptali söz konusu olabilir.
• Yukarıdaki aşamaların tamamı geçildikten sonra başvuru sahibine tahsis numarası verilir. Tahsis numarası ile ilgili bilgilere e-Devlet üzerinden ulaşabilmek mümkündür.
• Emeklilik kaydının oluşturulmasının ardından maaş bağlama işlemleri yapılarak süreç sonlandırılır.

EYT’de son durum nedir?

3 Mart 2023 tarihli düzenlemeden, 1999 öncesinde sigorta girişi olmasına yaş şartı nedeniyle emekli olamayan yaklaşık 2 milyon kişi yararlanmış durumdadır. Benzer hak kayıplarının önüne geçmek için düzenlemenin daha geniş kitleyi içine alacak şekilde genişletilebileceği dile getirilen konular arasındadır. Bu amaçla EYT (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) olarak isimlendirilen uygulamanın 2000-2008 arasında sigorta girişi olanları da kapsaması planlanmaktadır.

Kademeli emeklilik gibi sistemlere geçişe de kapı aralayan EYT uygulaması, halihazırda çalışanlara ve işverenlere çeşitli avantajlar sağlamaktadır. Örneğin:

• EYT kapsamında emekli olan çalışan için tarafların ihbar süresi gözetme ve tazminat ödeme yükümlülükleri yoktur.
• EYT kapsamında iş sözleşmesi sona eren çalışanlar, kullanmadıkları yıllık izinlerin ücretini işverenden talep edebilir.
• Uygulamadan yararlanan çalışanlar, emekli maaşları bağlandıktan sonra yeniden eski iş yerlerinde işe girişlerini isteyebilir. Ancak işverenin bu isteğe olumlu cevap verme gibi bir zorunluluğu yoktur.
• EYT ile emekli olan çalışanlarını yeniden işe almak isteyen işverenler, sosyal güvenlik desteği prim teşvikinden yararlanabilir. Söz konusu teşvik, SGDP işveren hissesinin 5 puanlık kısmına isabet eden tutarın Hazinece karşılanmasını içerir.

Emeklilikte yaşa takılanlar ne yapabilir?

Emeklilikte yaşa takılanlar, düzenlemede belirtilen şartları karşılıyorlarsa SGK’ya yazılı talepte bulunarak emeklilik başvurusunda bulunabilir. Bunun için isteğe bağlı olarak kuruma şahsen başvuru yapılması gerekir. Alternatif olarak müracaat formunu APS, taahhütlü, iadeli taahhütlü olarak PTT üzerinden gönderebilmek mümkündür. Ancak bu yöntemlerin zaman alan süreçler olduğu unutulmamalıdır.

EYT’lilere özel haktan yararlanmak için e-Devlet üzerinden de başvuru yapılabilir. Bu amaç doğrultusunda iş çıkış belgesi alındıktan sonra atılması gereken adımlar şunlar:

• C. kimlik numarası ve e-Devlet şifresi ile platforma giriş yapılır.
• Arama bölümüne aylık, emeklilik veya gelir kelimelerinden herhangi biri yazılır. Ardından “Gelir, Aylık, Ödenek Talep Belgesinin Verilmesi” isimli bağlantıya tıklanır.
• Yönlendirilen ekranda “Yeni Başvuru” butonuna tıklanır.
• “Tahsis Talep Türü” sekmesinin altındaki “Yaşlılık Aylığı” şıkkı seçilir.
• “Sigortalı Türü” sekmesindeki “4/A SSK” ve “4/B BAĞKUR” seçeneklerinden uygun olan sigorta kapsamı seçilir. Ardından başvur butonuna tıklanır.
• Bir sonraki adımda T.C. kimlik numarası ve ad-soyad bilgileri ekrana gelir. Aynı ekranda emekli maaş ödemesinin yapılması istenen finans kuruluşu seçilerek açıklama bölümüne şube bilgisi yazılır.
• İletişim bilgileri ekranına geçildiğinde, başında 0 (Sıfır) olmadan cep telefonu numarası yazılır. İsteğe bağlı olarak e-posta adresi de eklenebilir.
• Adres bölümünde, sistemde tanımlı ikametgâh bilgileri otomatik olarak doldurulur. Tebliğin farklı adrese iletilmesi isteniyorsa, “Farklı Adres” kısmına gerekli bilgiler girilebilir.
• “Aylık alıyor mu?” sorusuna uygun yanıt verilerek son sekmeye geçilir ve buradaki “Başvur” butonuna tıklanarak süreç sonlandırılır.

EYT sorgulama nasıl yapılır?

EYT başvuruları, yoğunluğa bağlı olarak 1 hafta ila 15 gün arasında sonuca bağlanır. Değerlendirme sürecine alınan başvurularının durumunu merak edenler, iki farklı kanal üzerinden EYT sorgulama işlemi gerçekleştirilebilir. EYT uygulamasından yararlanma amacıyla başvuru yapanlar, SGK’ya ait Alo 170 hattını arayarak ihtiyaç duydukları bilgiye anında ulaşabilir.

Alternatif olarak e-Devlet üzerinden de EYT başvuru sonucu hakkında bilgi alabilmek mümkündür. Bunun için kullanıcı bilgileri ile platforma giriş yaptıktan sonra Sosyal Güvenlik Kurumu DYS Evrak Takip bölümü ziyaret edilebilir. Emekli maaşının bağlanma durumu “Emekli Aylık Bilgisi” sayfasından öğrenilebilir.