Kapat

Özel sektörde tazminat alma şartları

4857 sayılı İş Kanunu, işveren ile çalışanların karşılıklı hak ve sorumluluklarını düzenler. Bu kanun, iş yerlerinde adil bir ortam oluşmasını sağlarken aynı zamanda çalışanların temel haklarının korunmasını amaçlar. Kanunda herkese eşit davranılmasının bir zorunluluk olduğu ve bu eşitlik ilkesi bozulduğunda tazminat talep edilebileceğinin altı çizilir.
12.07.2024
İçindekiler

Özel sektörde tazminat alma şartları

4857 sayılı İş Kanunu, işveren ile çalışanların karşılıklı hak ve sorumluluklarını düzenler. Bu kanun, iş yerlerinde adil bir ortam oluşmasını sağlarken aynı zamanda çalışanların temel haklarının korunmasını amaçlar. Kanunda herkese eşit davranılmasının bir zorunluluk olduğu ve bu eşitlik ilkesi bozulduğunda tazminat talep edilebileceğinin altı çizilir. Örneğin, cinsiyet ya da ırktan dolayı bir çalışana ayrımcılık yapılırsa tazminat talebinde bulunulabilir. Aynı zamanda özel sektörde tazminat alabilmek için belirlenen süreyi iş yerinde çalışarak geçirmelidir.

Özel sektörde tazminat hangi durumlarda alınır?

Her ne kadar özel sektörde tazminat alma şartları karışık gibi gözükse de sistem oldukça basittir. Bazı durumlar gerçekleştiğinde çalışanlar tazminat talebinde bulunabilir. Aşağıdaki maddeleri inceleyerek özel sektörde tazminat alma şartlarının neler olduğunu öğrenebilirsiniz.

  • İşveren işçinin dil, ırk, siyasal düşünce, felsefi inanç, din ya da mezhep gibi unsurlarına dayalı olarak ayrımcılık yaparsa çalışanlar tazminat talebinde bulunabilir. Bununla beraber bu ayrımcılığın ispat edilmesi gerekir.
  • Çalışan kişi kendisine ayrımcılık yapıldığını belirledikten ve ispat ettikten en geç 4 ay sonra tazminat talebinde bulunmalıdır. 4 aylık süre geçirildiğinde tazminat hakkı talep edilemeyebilir.
  • Eşit davranma ilkesine aykırı bir durum tespit edildiğinde çalışanlar iş mahkemesine başvurabilir. Aynı zamanda sendikaya üyelerse sendikaya başvurarak da destek talep edebilir.
  • 4857 sayılı İş Kanunu aynı zamanda belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshi halinde uygulanması gereken süreleri ve tazminat şartlarını da düzenler. Belirsiz süreli iş sözleşmesi fesih edilmeden önce işverenin işçiye belirli bir süre bildirmesi gerekir. Bu süre ise işçinin işverenle çalıştığı zamana göre değişir. Bildirim yapmadan fesih hali olursa işçi tazminat alma hakkı kazanır.
  • Eğer çalışan iş yerinde en az bir yıl kesintisiz bir şekilde çalışırsa kıdem tazminatı alma hakkı ortaya çıkar.
  • Çalışan geçerli bir sebep gösterilmeden işten çıkarılsa da tazminat hakkı doğar. Çalışana ayrımcılık yapılması, yasal haklarının ihlal edilmesi ya da fesih için sunulan gerekçenin asılsız olması, tazminatı doğurur.
  • Eğer erkek çalışan askerlik görevini yerine getirmek için işten uzaklaşırsa ve bunun sonucunda işveren işini sonlandırırsa da tazminat hakkı ortaya çıkar.
  • Kadın çalışanlar evlendikten sonra 1 yıl içinde işten ayrılırsa tazminat alabilir. Bununla beraber hamilelik ya da doğum yaptıktan sonra işten ayrılan kadınlar, istifa etmiş sayılır.
  • Emekli olunduğunda da benzer şekilde tazminat alınabilir.
  • Çalışan kişi maaşını 20 günlük ödeme süresi içinde alamazsa istifa edip kıdem tazminatı talep edebilir.
  • Çalışamaz hale gelen çalışan bunu doktor raporu ile kanıtlarsa tazminat talep edebilir.
  • Resmi tatillerde çalışan kişilere haklı ücretleri ödenmiyorsa çalışan istifa edip tazminat alabilir.

Özel sektörde tazminat almak için sigorta şartları nelerdir?

Özel sektörde tazminat alma şartları aynı zamanda sigortanın başlama süresine göre de farklılık gösterir. Genel olarak sigortalı olma durumuna bağlı olarak tazminat alma şartları şu şekildedir:

  • 8 Eylül 1999 tarihinden önce sigortası başlamış olanların 15 yıl sigortalılık süresi olması ve 3600 prim günü ödeme yapmış olması gerekir.
  • 9 Eylül 1999 ile 30 Nisan 2008 arasında sigortalı olanların 25 yıl sigortalı olması ve 4500 prim günü ödeme yapması zorunludur.
  • 1 Mayıs 2008 sonrasında sigortalı olanları 25 yıl aktif sigorta süresi ve 5400 prim günü ödeme yapmış olması gerekir.

Prim günleri, sigortalı olan kişi için her ay ödenen tutarlardır. Bununla beraber bütün süreler ve primlerin aynı iş yerinde çalışarak geçirilmesi gerekmez. Farklı iş yerlerinde gerekli süre ve prim günlerini dolduran kişiler de tazminat hakkı elde edebilir.

Özel sektörde tazminat tutarı nasıl hesaplanır?

Özel sektörde birçok farklı durumda tazminat alınabilir. Bazı hesaplamalar ise şu şekilde yapılır:

  • Belirsiz süreli çalışma durumlarında tazminat tutarı, işçinin bildirim süresine ilişkin ücretinin en az üç katı kadardır.
  • İşveren, işçiyi iyi niyet kurallarına aykırı davranarak işten çıkarırsa da işçiye tazminat ödenebilir. Bu tazminat tutarı, bildirim süresinin üç katı ile sınırlı değildir.
  • Bir iş yerinde en az 1 yıl çalıştıysanız kıdem tazminatı çalıştığınız her yıl için 30 günlük brüt maaş üzerinden hesaplanır.
  • Geçersiz fesih durumu tespit edildiğinde işverenin çalışanı tekrar işe alması gerekir. İşe almadığı durumda işçiye en az 4 aylık ya da en çok 8 aylık ücreti tutarında tazminat ödemelidir. Ayrıca ödenecek tazminat özel hakem ya da mahkeme tarafından da belirlenebilir.
12.07.2024 tarihinde güncellenmiştir.

Bu internet sitesinde yer alan tüm içerikler, ziyaretçilere bilgi verilmesi amacıyla hazırlanmış olup tavsiye amacı taşımaz. Logo sitede yer alan bilgilerin doğruluğu, güncelliği ve kullanılması konusunda herhangi bir güvence sunmaz. İlgili bilgiler kullanılmadan önce ilgili konu hakkında bir profesyonelle ile görüşülmesi tavsiye edilir. Logo bu sitede yer alan içerikler sebebiyle doğabilecek zararlar bakımından sorumluluk kabul etmez. Lütfen siteyi ve sitedeki bilgileri kullanmadan önce Kullanım Koşulları’nı okuduğunuzdan emin olunuz.