Kapat

Telif hakkı nedir, telif hakkı nasıl alınır?

Telif hakkı, kişilerin kendi fikir ve emekleri ile üretip ortaya çıkardığı her şeyin üzerinde hukuken elde ettiği hakka denir.

20.07.2022
İçindekiler

Telif hakkı nedir, telif hakkı nasıl alınır?

Telif hakkı, kişilerin kendi fikir ve emekleri ile üretip ortaya çıkardığı her şeyin üzerinde hukuken elde ettiği hakka denir. Başta yazılı, görsel, teknolojik ve dijital alanlar olmak üzere fikir ve sanat eseri olarak soyut formda ya da somut biçime giren her türlü şey telif hakkına sahip olur. Bu yüzden telif hakkı elde etmeyi ve telif hakkı ihlalini bilmenin yanında telif hakkının özellikleri, hangi eserlerin telif hakkına sahip olabileceğini ve diğer yasal prosedürleri iyi bilmek gerekir. 

Telif hakkının özellikleri nelerdir?

Her şeyden önce telif hakkının ortaya çıkması için bir onaya ihtiyaç yoktur. Eser ortaya çıktığı andan itibaren telif hakkı doğar. Bununla birlikte telif hakkının diğer özellikleri ise şöyle sıralanabilir;

  1. Telif hakları kamu düzeni, toplumsal yapı ve genel ahlaki değerlere aykırı olmadığı sürece mutlak hakka sahiptir.
  2. Telif hakkında koruma talebi hangi ülkeden geliyorsa o ülkenin hukuki şartlarına göre telif hakkı belirlenir.
  3. Fikri mülkiyetler belirli bir süreyle korunurlar. Bunun için çeşitli başvurular yapılması gerekir.

Hangi eser ve ürünler için telif hakkı doğar?

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu kapsamında hangi eser ve ürünlerin telif hakkı alabileceği açıkça belirtilmiştir. Buna göre edebiyat, müzik, güzel sanatlar, sinema ve radyo yapımlarının sahipleri ve bunları icra eden yorumcularının eserler veya ürünler üzerinde maddi ve manevi hakları olur.  

Telif konusunda bağlantılı hak sahipleri kimlerdir?

Eser sahipleri ve mirasçıları dilerse telif haklarının mali getirilerini istedikleri şekilde başkalarına devredebilirler. Ayrıca eserlerin telif hakları konusunda bağlantılı hak sahipleri de olabiliyor. Bağlantılı hak sahipleri arasında müzik eserlerini icra eden ve yorumlayan kişiler, fonogram yapımcıları, film yapımcıları ve radyo ve televizyon kuruluşları yer alır. Fonogram yapımcıları kaset, plak ve CD gibi ses taşıyıcılara eserleri aktaran kişilerdir. Film yapımcıları filmi ilk kez kayda alanlar ve radyo ve televizyon kuruluşları da eseri ilk kez yayınlayan kuruluşlardır. 

Telif hakkı nasıl alınır?

Teşif hakkı alma süreci, marka tescili ve patent alma süreçlerinden biraz daha farklı seyreder.  Telif için kişi ya da kurumların illa ki bir başvuru yapması gerekmiyor. Eser ortaya çıktığı andan itibaren telif hakkı doğmuş olduğundan kişiler tescil için doğrudan kurumlara müracat etmeyebilir. Telif hakkı için başvuru yapmanın en büyük yararı ise ispat durumunda bunun kolaylıkla yapılabilmesidir. Telif hakkı elde edebilmek için eser sahibi kanunda belirtilen miktarda telif hakkı ücreti ödemelidir. Telif hakkının maksimum geçerlilik süresi ise 70 yıl olarak belirtilmiştir. Telif hakkı eserin niteliğine göre üç farklı şekilde alınabilir:

  1. İsteğe bağlı tescil : Herhangi bir telif hakkı davasında kolaylık sağlaması için eser sahibi tarafından Telif Hakları Genel Müdürlüğü'ne yapılan başvuruyla tescil işlemleri yapılır. 
  2. Zorunlu tescil: Müzik, sinema eserleri ve bilgisayar oyunları piyasaya çıkmadan önce sahipleri tarafından zorunlu telif hakkı tescili yaptırılmalıdır. 
  3. Noter yoluyla tescil: Noter tasdiki ile eserin size ait olduğunun tescillenmesi anlamına gelir. Bu işlemler için tüm noter masraflarını sizin karşılamanız gerekir.

Telif hakkı alırken eserin çalınma ve kaybolma ihtimaline karşı dikkatli olunması gerekir. Eser tamamlandıktan sonra kayıt altına alınmalı ve bekletilmeden telif hakkı tescili yaptırılmalıdır. 

Telif hakkı ihlali ne anlama gelir?

Her ne kadar siz eserinizle ilgili telif hakkını tescil ettirmiş olsanız da bazı kişi ve kurumlar bunu ihlal edebilir. Telif hakkı ihlalinde ortaya çıkan maddi ve manevi kayıplarınızı mahkeme yoluyla geri kazanabilirsiniz. Telif hakkını ihlal eden kişi ya da kurumlara para cezası uygulanır. Peki telif hakkı ihlalinde nasıl bir yol izlemelisiniz? 

Telif hakkına tecavüzün sona erdirilmesi davası

Telif hakkı ihlali tespit ettiğinizde bunun sonlandırılması için mahkemeye başvuru yapabilirsiniz. İhlalden dolayı gerçekleşen maddi ve manevi kayıpların telif sahibine ödenmesi suretiyle süreç tamamlanır. Eğer eser piyasaya çıkmadan ele geçirilip çoğaltılmış ve dağıtılmışsa  eser sahibi yine dava açabilir. Eser çalınıp bazı kısımları değiştirilerek piyasaya sürülmüşse telif sahibi bu eserin tedavülden kalkmasını isteyebilir. Ayrıca eser sahibi kendi rızası dışında çoğaltılıp halka arz edilen eserleri için normal telif ücretinin üç katına kadar miktarı telifi ihlal edenlerden isteyebilir. 

Telif hakkı ihlaline karşı tazminat davası açma

Eser sahibi telif haklarını ihlal edenlere karşı maddi ve manevi zararların karşılanması için tazminat davası açabilir. Tazminat davasında sanıkların en az 1 yıl en fazla 5 yıl olacak şekilde hapis cezasına çarptırılması ya da idari para cezasına çarptırılması talep edilir. 

20.07.2022 tarihinde güncellenmiştir.