Teklif alın
Kapat

Toplu iş sözleşmesi nedir?

Toplu iş sözleşmesi, işveren sendikası ya da işveren ile işçiyi temsil eden sendika arasında gerçekleştirilen, büyük ölçüde işçilerin menfaatlerini hassasiyetle gözeten sözleşme türünü ifade eder. İşçilerin uzun vadede haklarının korunması adına mühim bir sözleşme olan toplu iş sözleşmeleri, birçok konuyu bünyesinde barındırır.

18.12.2023
İçindekiler

Toplu iş sözleşmesi nedir?

Toplu iş sözleşmesi, işveren sendikası ya da işveren ile işçiyi temsil eden sendika arasında gerçekleştirilen, büyük ölçüde işçilerin menfaatlerini hassasiyetle gözeten sözleşme türünü ifade eder. İşçilerin uzun vadede haklarının korunması adına mühim bir sözleşme olan toplu iş sözleşmeleri, birçok konuyu bünyesinde barındırır.

Söz konusu anlaşma aynı zamanda resmi bir belge niteliği taşır. Sözleşme içerisinde izinlerden çalışma saatlerine, ücretlerden çalışma şartlarına pek çok başlık ele alınır. Sözleşme, kamu toplu iş sözleşmesi kanunu çerçevesinde oluşturulur. İşveren ve işçi arasındaki ilişkilerin korunması, çalışma şartlarının iyileştirilmesi sözleşmenin esas amacıdır. Bu tip sözleşmeler aynı zamanda iki taraf arasında dengeleyici bir unsur olarak da işlev görür.

Olası anlaşmazlıkların ya da haksızlıkların önlenmesi adına bir anlamda referans olarak kabul görür. Toplu iş sözleşmeleri, duruma bağlı olarak sadece sınırlı bir süre için gerçekleştirilebilir. Ancak iki tarafın da anlaşması neticesinde sözleşme yasal olarak yenilenebilir.

Toplu iş sözleşmesi 2023

Toplu iş sözleşmesi, potansiyel düzeyde ülkemizde çalışan milyonlarca işçiyi ilgilendirebilecek bir sözleşmedir. Fakat sendikalaşma sorunları ya da diğer problemlerden dolayı toplu iş sözleşmelerine pek çok işçi dahil olamaz. Toplu ş sözleşmeleri günümüzde hem sosyal hem de mali hakları esas alır. Bir toplu iş sözleşmesinde şu tip konular kendine yer bulabilir:

  • İşçilerin alacakları ücretler
  • İşçilerin alacakları ikramiyeler
  • Sosyal destekler
  • Yemek yardımları
  • Eğitim, ulaşım, kreş ve giyim yardımları
  • Sağlık desteği
  • İş güvenliği
  • Mesleki eğitimlerin verilmesi
  • İşe iade hakkı
  • İşten çıkarılma koşulları
  • İşe alım koşulları
  • Grev ve lokavt hallerinde uygulanacak aksiyonlar

Yukarıda sıraladığımız konular, tüm detayları ile sözleşmede ele alınır. Bu koşullar öncelikle işçilerin ortak menfaati korunarak oluşturulur. Toplu iş sözleşmeleri, işçi ve işveren adına anayasal bir hak olarak ele alınmalıdır. Söz konusu anlaşmalar, bireysel anlaşmalarla korunmasız ve bilinçsiz kalabilecek işçinin lehinedir.

Temel düzeyde 3 ayrı TİS türünden söz etmek mümkündür. Bunlar; iş yeri, grup ve işletme gibi ayrı başlıklar altında incelenebilir. İş yeri toplu iş sözleşmesinde tek bir iş yerine odaklanılır. İşletme toplu iş sözleşmeleri; işverenin aynı alanda aktif olan birden fazla işletmesini kapsar. Grup toplu iş sözleşmeleri ise ortak iş kolunda ancak birden çok işverene ait işletme ile gerçekleştirilir.

Bu sözleşmeler genel itibarıyla 1 seneden az olamaz. Aynı şekilde kanun gereği 3 seneden daha fazla da olamaz. Toplu iş sözleşmelerinde Anayasa’da yer alan 6356 sayılı kanun referans alınır. Bu sözleşme, sendikalara özerklik hakkı sunar. Taraflar bu hakla beraber kendi özel koşullarını belirleyebilme hakkına sahip olur.

Toplu iş sözleşmesi konusunda yetki hakkı kazanabilmek adına tarafların Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na başvuruda bulunmaları şarttır. Yetki belgesinin bulunmadığı bakanlık tarafından saptanırsa, anlaşma hükümsüzü hale gelir.

Kamu toplu iş sözleşmesinden kimler faydalanabilir?

Kamu toplu iş sözleşmeleri, çok daha geniş kitleleri ilgilendiren sözleşmelerdir. Bu tip sözleşmelerin öncesinde günler, hatta çoğu zaman haftalar boyunca müzakereler devam edebilir. Kamu alanında faaliyet gösteren işçiler, devlet memurları ya da ilgili alanlarda çalışmalar yürüten sendika üyeleri, sorunsuz bir şekilde kamu toplu iş sözleşmelerinden yararlanabilir.

Kamu alanında çalışan kişilerin çalışma saatleri, ücretleri, sosyal ayrıcalıkları ya da izinleri başta olmak üzere pek çok konu masaya yatırılır. Sendika üyeleri müzakere süreçlerinde, çok daha dengeli ve adil bir çalışma ortamının oluşturulması adına etkili bir şekilde rol alırlar.

18.12.2023 tarihinde güncellenmiştir.